Dr Sneha Bhala (Dahad) , Dental Square, Jalgaon

स्केलिंग म्हणजे दात साफ करणे. दातांवर लागलेले डाग, दातांवर जमा होणारा प्लाक, टार्टर काढणे आणि हिरड्यांना मजबूत करण्यात मदत करणे. आपण जेव्हा रोज जेवण करतो, चावताना त्यात लाळ मिश्रित होते. तोंडात काही बॅक्टेरिया असतात, ते अन्नपचनाचे काम करतात. अन्न, लाळ आणि हे बॅक्टेरिया एकत्र येउन अन्नपचनाची ची क्रिया पार पाडतात. या प्रक्रियेत कार्बोहायड्रेटचे आसिड मध्ये रुपांतर होते. काही अन्नकण दातांमध्ये अडकून तेथे प्लाक तयार होते. प्लाक म्हणजे दातांच्या वर एक पातळ लेयर असते. ते जास्त काळ जमा झाले की त्याचा रंग पिवळा , काळा होत जातो आणि ते कडक होत जाते. यालाच टार्टर म्हणतात. हे टार्टर वाढण्यासाठी हिरड्यांच्या आत दातांवर जमा होत जाते जेणेकरून हिरड्यांची दातांवरील पकड कमी होते व दात ढिले होतात. स्केलिंग दोन पद्धतीने केले जाते. उपकरणांच्या साह्याने हाताने केले जाते, ज्याला हँड स्केलिंग (hand scaling) म्हणतात. अथवा अल्ट्रासोनिक स्केलर (ultrasonic scaler) मशीनच्या साह्याने केले जाते. स्केलिंग केव्हा करावे..?  १. तोंडाचा वास येणे २. हिरड्यातून रक्त येणे ३. हिरड्या...

 उन्हाळ्याच्या सुट्ट्या म्हटलं की बाहेर फिरायला जाणं, मामाच्या गावी जाणं, दिवसभर मस्ती, दंगा करणं, हवं ते खाणं, हवं तितकं खाणं, हव्या त्या वेळेला खाणं आणि आपल्याला लागलेल्या चांगल्या सवयींचा सपशेल विसर पडणं. आणि आईने जर रागवलं तर आपलं वाक्य तयार "जाऊदे गं आई, आता सुट्ट्याच तर आहे ना".. हाचं असतो लहान मुलांचा सुट्ट्यांचा रुटीन..  त्यामुळेच या सुट्ट्यांमध्ये मुलांच्या दातांची, मौखिक आरोग्याची काळजी घेणे जास्त गरजेचे असते. खाली दिलेल्या बाबींचे जर व्यवस्थित पालन केले तर सुट्ट्यांमध्ये धमालही करता येईल आणि चांगल्या सवयी मोडण्याची गरजही पडणार नाही. १. भरपूर  पाणी पिणे २. फळे खाणे. काकडी, टोमॅटो, बीटरूट, गाजर, कच्ची कोबी यांसारख्या कच्च्या भाज्या खाणे. ताजे बनवलेले अन्नपदार्थ सेवन करणे. ३. दुपारी झोपण्याआधी अथवा रात्री झोपण्याआधी गोड पदार्थ, गोड दूध किंवा चिप्स, कुरकुरे यांसारखे दातांना चिकटणारे पदार्थ यांचे सेवन करु नये. ४. बाहेरून काही खाऊन आल्यास, घरी येऊन सर्वात आधी गुळणा करणे. ५. रोज दोनवेळा ब्रश करण्याची आपली सवय मोडू नये. ६. आईसक्रीम, सोडा, चॉकलेट...

प्रवास करायचा म्हटला की आधी तयार होते ती यादी. तिकीट, कपडे, खाण्याचे सामान, मोबाइल चार्जर, हेडफोन,  टॉयलेटरी, काही वाचक लोकांच्या यादीत असतात पुस्तकं, तर काही जागरुक लोकांच्या यादीत असतं फर्स्ट एड बॉक्स. या सर्व यादीत आपण टुथब्रश हमखास विसरतो आणि मग गावाला गेलो की तिथे बघू असा विचार करून टाळतो. आता यापुढे To-Go Oral kit म्हणजेच दातांची काळजी घेण्यासाठी लागणारी एक छोटी किट सगळ्यांच्या यादीत असावी असा मी आग्रह धरते. या किट मध्ये काय काय सामान तुम्ही घ्यावे हे पुढीलप्रमाणे : 1. टूथब्रश 2. टूथपेस्ट 3. डेंटिस्टच्या सल्ल्यानुसार माऊथ वॉश 4. डेंटिस्ट ने तुम्हाला लिहून दिलेले इंटरडेंटल ब्रश, हिरड्यांना मालिश करायचे मलम, अथवा इतर औषधी...  5. टंग क्लीनर, डेंटल फ्लौस 6. डेंटिस्ट च्या सल्ल्यानुसार दातांच्या दुखण्यावर एक पेन किलर आता ही झाली तुमची कीट तयार. पण या सोबतही प्रवासात दातांची विशिष्ट काळजी घेणे गरजेचे आहे. काही गोष्टी तुम्ही प्रवासात पाळल्या तर तुमच्या  दातान सोबत पूर्ण शरीराची देखभाल होईल. 1. प्रवासात भरपूर पाणी प्या   प्रवासात खाण्यापिण्याच्या वेळा निश्चि...

क्लियर अलायनर किंवा इनविजीबल अलायनर  (clear aligner/ invisible aligner) म्हणजे वेडे वाकडे दात सरळ करण्याची एक उपचार पद्धती आहे. ब्रेसेस साठी एक उत्तम पर्याय पद्धती म्हणून, प्रत्यक्षात न दिसणारे आणि काढता घालता येणारे असे, क्लिअर अलायनर्स सध्या चर्चेत आहेत. अलायनरने कोणत्या प्रकारचे दात सरळ करता येऊ शकतात..? एकावर एक चढलेले दात सरळ करणे. पुढे आलेले वरील दात सरळ करणे. दातांमध्ये असलेल्या फटा घालवणे. समोरचे दात एकमेकांना लागत नाही असे दात सरळ करणे. पुढे आलेले खालील दात सरळ करणे. अलाइनर नेमके कसे काम करतात..?  1. ट्रीटमेंट प्लान : सर्वप्रथम तुम्ही तुमच्या डेंटीस्ट ला भेट द्या. या दरम्यान ते तुमच्या दातांची ठेवण तुमच्या चेहर्‍याची ठेवण यांचा व्यवस्थित अभ्यास करतील. तुमच्या दातांच्या ठेवणीनुसार किती उपचाराची गरज आहे यावर तुमचे अलायनर्स कोणते आणि किती असतील हे ठरवले जाते. तुमचा एक विशिष्ट ट्रीटमेंट प्लान तयार झाल्यानंतर, तुम्हाला लॅपटॉप वर डिजिटली, तुमच्या दातांची ठेवण कशी बदलणार आहे म्हणजेच तुमचे हास्य कसे फुलणार आहे याचे एक  पूर्वावलोकन ( preview) दाखवल...

दातांचा सगळ्यात मजबूत भाग म्हणजे त्याचे सर्वात बाहेरील आवरण.. एनँमल (Enamel). हे आवरण असेच पक्के ठेवण्यात मदत करतात - फ्लोराईड. कित्येक दशकांपासून फ्लोराइड ट्रीटमेंटचा वापर मौखिक आरोग्य जपून ठेवण्यासाठी केला जातो. फ्लोराइड ट्रीटमेंट ची आवश्यकता कोणाला आहे..? तुम्ही जर तुमच्या दातांना कीड लागण्यापासून वाचवू इच्छिता तर ही ट्रीटमेंट तुमच्यासाठी आहे. 1. लहान मुले लहान मुले दूध पितात, गोड खातात, कोल्ड्रिंक्स पितात, स्नॅक्स म्हणजे चिप्स, कुरकुरे यासारखे पदार्थ खातात. यातील साखर आणि स्टार्च मुळे ऍसिड तयार होते आणि ते दाताच्या सगळ्यात प्रोटेक्टीव कवच म्हणजे Enamel ला खराब करते. फ्लोराईड या enamel च्या आत जाऊन त्याला अधिक मजबूत बनवतात आणि या ऍसिड मुळे होणाऱ्या त्याच्या झीजेला कमी करतात.फ्लोराइड मुळे रीमिनरलायझेशन म्हणजेच दातांच्या कवचामध्ये पुन्हा एकदा मिनरल डिपॉझिट होऊन दात मजबूत बनतात. 2. अधिक सेंसिटिव असलेले दात ऍसिडिक अन्नपदार्थांचे सेवन, अधिक दबाव देऊन ब्रश करणे, मुळातच झिजलेले दात, ऍसिडिटी इ. अशा अनेक कारणांमुळे दातांना सेन्सिटिव्हिटी जाणवते. फ्लोराईड मुळे होणाऱ्या रिमिनरलायझे...